دوپامین Dopamine
طبقه بندی
دارویی: سمپاتومیمتیک (آگونیست آدرنرژیک)
بالینی: محرک قلبی، وازوپرسور.
اشکال دارویی
محلول تزریقی: 160mg/mL، 80mg/mL، 40mg/mL
عملکرد
اثرات وابسته به دوز هستند.
در دوزهای 3-0/5 mcg/kg/min، باعث تحریک رسپتورهای دوپامینرژیک کلیوی شده و سبب وازودیلاتاسیون، افزایش جریان خون کلیه، بهبود GFR و افزایش بروه ده ادرار می شود.
در دوزهای 10-2 mcg/kg/min، باعث تحریک رسپتورهای بتا آدرنرژیک شده و سبب افزایش برون ده قلبی می شود.
در دوزهای 10 mcg/kg/min و یا بالاتر باعث تحریک رسپتورهای آلفا-آدرنرژیک شده و سبب افزایش مقاومت عروق محیطی و انقباض عروق و فشارخون می شود.
موارد مصرف:
اصلاح هایپوتنشن که به جایگزینی حجم پاسخ نداده و یا متعاقب شوک ناشی از باکتریمی، مسمومیت دارویی، انفارکتوس میوکارد، جراحی قلب باز، نارسایی کلیه و تروما؛ بهبود برون ده قلبی.
عوارض جانبی
شایع: سردرد، آریتمی، تاکی کاردی، تپش قلب، انقباض عروق، تهوع، استفراغ، تنگی نفس.
منع مصرف:
ازدیاد حساسیت به دوپامین، فئوکروموسیتوما، فیبریلاسون بطنی، تاکیکاردی بطنی، آریتمی های کنترل نشده.
تداخلات دارویی
۱-عوامل وازوپرسور: دوپامین می تواند اثرات عوامل وازوپرسور، افزایش دهنده انقباض عروقی را افزایش دهد.
۲-مهارکننده های COMT می توانند باعث افزایش سطح و اثر دارو شوند.
اثرات منفی/ واکنش های سمی
دوزهای بالا می تواند ایجاد آریتمی بطنی شود. بیمارانی که بیماری انسدادی عروقی دارند بیشتر در معرض خطر اختلال خونرسانی به اندام ها هستند و می تواند منجر به گانگرن شود. نکروز بافتی به همراه خشکی در نشت محلول وریدی ممکن است رخ دهد.
ملاحظات پرستاری
۱-استفاده از دوپامین در بیماری های انسداد عروقی همانند آترواسکلروز به دلیل خطر کاهش جریان خون محیطی، توصیه نمی شود.
۲-کاهش حجم خون باید قبل از تجویز دوپامین اصلاح شود. (می توان به صورت همزمان از جایگزینی مایع استفاده کرد.)
۳-از انفوزیون دوپامین با دوزهای بالاتر از 50mcg/kg/min اجتناب شود.
۴-در صورت استفاده از دوزهای بالای دوپامین ( بیشتر از 20mcg/kg/min) بیمار از نظر علائم انقباض عروقی شدید (آریتمی، افزایش نامتناسب فشارخون، کاهش فشار نبض و کاهش برون ده ادراری) پایش شود.
۵-در صورت نیاز به دوزهای بالاتر از 20mcg/kg/min برای حفظ فشارخون، می توان از نوراپی نفرین به جای دوپامین استفاده کرد.
۶-جهت اجتناب از نشت دارو به خارج از رگ و نکروز بافتی، بهتر است دارو از طریق کاتترهای مرکزی انفوزیون گردد. اقدامات پرستاری در صورت نشت دارو شامل: قطع انفوزیون، تزریق فنتولامین 10-5 میلی گرم (رقیق شده در 15-10 میلی لیتر نرمال سالین) مستقیما در محل نشت دارو. فنتولامین باعث آنتاگونیزه کردن انقباض عروقی و جلوگیری از نکروز بافتی می شود.
۷-دوز را قبل از قطع به آرامی کاهش دهید(قطع ناگهانی آن می تواند باعث افت فشار شدید شود.)
۸-فشارخون، ضربان قلب، تنفس را در طول تجویز اندازه گیری کنید. در صورت تغییرات شدید در فشار خون، ضربان قلب و کاهش گردش خون محیطی ( اندام های سرد، رنگ پریده) سرعت انفوزیون را کم و یا موقتا متوقف کنید و به پزشک اطلاع دهید.