در شرایط کنونی پاندمی کوید-۱۹ ازسووداک استفاده کنیم؟
همان طور که می دانید در حال حاضر پزشکان ایرانی در بسیاری مناطق از سووداک برای درمان کرونا استفاده می کنند. این روند منجر به کمیاب و نایاب شدن این دارو در خیلی مناطق کشور شده است.
۱- مطالعه بالینی سووداک فقط مربوط به ایران نیست و در کشورهای دیگر مثل مصر و برزیل و اروگوئه و هند و الجزایر و اندونزی و آفریقای جنوبی هم در حال انجام است. در تمام کشورهای پیشرو از نظر علمی این داروها به صورت in-vitro و in-silico و modeling از جمله امریکا و انگلستان و چین مطالعه شده اند. جالب است که داروی سوفوسبوویر به تنهایی چندان موثر نبوده (مثل هپاتیت سی) ولی در ترکیب با داکلاتاسویر موثرتر بوده است.
در این مقاله به گزارش کاملی از جزئیات و نکات حائز اهمیت استفاده از سووداک برای بیماران کرونا اشاره گردیده است.
۲- با توجه به مطالعه DISCOVER روی بیش از 1000 بیمار بستری، سووداک در بیماران بستری موثر نیست و این خلاف مطالعات قبلی ایران و مصر و برزیل است. بعید میدانم سووداک وارد گایدلاین شود. بخصوص حالا که نتیجه discover منفی امده است. من که شدیدا شدیدا مخالفم. بخصوص در مورد بیماران بستری. general care خوب در بیماران بستری از همه این داروهای ضد ویروسی موثرتر است. در مورد بیماران سرپایی، پژوهش هایی در حال انجام است که زمان بر است.
۳- استفاده از سوف داکلا را برای کوید چه بستری چه سرپایی خارج از مطالعات بالینی توصیه نمیشود. ولی نمیتوانیم هم بگوییم که اگر کسی این دارو را استفاده کرد اشتباه کرده است.
واقعیت این است که ما پزشکان دوست داریم به بیمارانمان کمک کنیم و وقتی هیچ دارویی وجود نداشته باشد وقتی پزشکی میبیند بیمار دارد از دست میرود از سر ناچاری به هر دارویی پناه می برد حتی داروهایی که اثر بخشی مبهم داشته باشند به این امید که شاید در یک subgroup خاص فلان دارو موثر باشد. به دنبال همین منطق است که همچنان داروهایی مانند رمدسویر و حتی هیدروکسی کلروکین هنوز استفاده میشود. راه حل استانداردی که در جهان برای این مساله وجود دارد این است که داروهای احتمالا موثر بر اساس مطالعات in-vitro (مثل سوف داکلا) یا حتی تجربه فردی (مثل روغن بنفشه) داده شوند ولی فقط در قالب یک مطالعه که اگر اثر نمیکند حداقل به بیماران دیگر ندهیم و اگر اثر میکنند هم با اطمینان وارد گایدلاین کنیم.
۴- البته عقل سلیم میگوید اگر دارویی معلوم نیست اثر دارد یا نه اگر کمیاب یا گران است یا پر عارضه نباید مصرف کرد. من با توجه به گرانی و کمیابی سوف داکلا – با وجود بی عارضه بودن – آن را فعلا برای بیماران سر پایی توصیه نمیکنم مگر در یک مطالعه چرا که مدرکی برای موثر بودن آن نداریم. ولی داروی ارزان و فراوانی مثل فاموتیدین را شاید راحت تر بپذیریم.