کفش می تواند اختلالات پا را افزایش دهد و برعکس کفش مناسب می تواند از بروز بسایری از اختلالت و بیماری های پا جلوگیری کند. اهمیت نوع کفش در سلامتی انسان را کمتر از اهمیت واکسیناسیون نیست اکثر اعمال حرکتی بدن، اعم از راه رفتن، خم شدن و . . تحت تأثیر کفشی است که انسان می پوشد. بویژه در بین کودکان و نوجوانان که در حال رشد هستند و سیستم حرکتی آنها با کفش در ارتباط بوده، وضعیت بدن آنها با نوع کفش تغییر می کند. اما بیشتر مردم در انتخاب کفش به زیبایی و رنگ و طرح آن دقت میکنند، نه به فاکتورهای استاندارد آن و این باعث مشکلات زیادی در درازمدت برای آنها میشود. آمارها نشان می دهد که 88% افراد بین 20-60 سال کفش نامناسبی استفاده می کنند. پوشیدن کفش مناسب به ویژه برای افراد سالخورده و کودکان به خاطر آسیب پذیری بالایی که دارند بسیار حائز اهمیت است. کجی شست یا هالوکس والگوس با پوشیدن کفشهای نامناسب و تنگ سالانه شدید تر می شوند.
ویژگی های کفش
انواع مختلفی از کفش هایی که پسوند طبی هم دارند در بازار وجود دارند. صرف اینکه نام کفشی طبی است یا از داروخانه تهیه شده و یا از فروشگاهی تهیه شده که ادعای فروش کفش طبی دارد به معنای آن نیست که کفش مورد نظر واقعا خصوصیاتی را که میخواهیم داشته باشد. یعنی بتواند مشکل پای ما راکمتر کند.
بیماری های مختلفی در پا وجود دارند و مشکلات ناشی از بعضی را میتوان با استفاده از کفش مناسب برطرف کرد. در هر بیماری پا، ممکن است نیاز به استفاده از کفشی با خصوصیات خاص باشد که با بیماری دیگر متفاوت است ولی خصوصیات مشترکی وجود دارند که تمام کفش های طبی باید واجد آنها باشند.
مهمترین خصوصیات کلی که هر کفش طبی یا ارتوپدی باید داشته باشد عبارتند از:
پنجه پهن و با ارتفاع: پنجه کفش یا Toe box از مهمترین قسمت های آن است. وقتی عرض یا ارتفاع پنجه کفش کم باشد اختلالات زیادی مانند انگشت چکشی، میخچه و هالوکس والگوس را ایجاد میکند. انگشتان پا بایدد در پنجه کفش فضای کافی داشته باشند تا از هم باز شوند و کمی به بالا و پایین بروند. بجای استفاده از کفش های نوک تیز از کفش های با پنجه گرد استفاده کنید
کفی قابل تعویض : سعی کنید کفشی بخرید که کفی Insole قابل تعویض باشد. با این کار میتوان با عوض کردن کفی اندازه و حجم کفش را کم و زیاد کرد تا وقتی پا ورم کرد بتوان جا برای آن باز کرد و یا کفی ساده را با کفیی های درمانی جایگزین کرد. وقتی پا عرق کرده و کفش را نمناک میکند کفی قابل تعویض در کم کردن رطوبت کفش میتواند موثر باشد. کفش مرطوب میتواند موجب ابتلا پا به بیماری های قارچی باشد
پشتی سفت و محکم : پشتی کفش Heel counter قسمتی از کفش است که در پشت پاشنه پا قرار میگیرد. این پشتی باید سفت و محکم باشد. برای امتحان کردن پشتی کفش با شست خود بر روی آن فشار دهید. اگر فروو نرفت پشتی محکمی دارد
کف داخلی با شکل مناسب : کف کفش از داخل Foot bed باید قوس هایی داشته باشد که هماهنگ با قوس های کف پا باشد. وزن بدن در داخل چنین کفشی بصورت متناسب برروی تمام سطح کف آن توزیع شده و پا درر چنین کفی احساس راحتی میکند. مهمترین قوس کف پا قوس طولی آن است پس کف داخلی کفش باید در قسمت میانی و داخلی کمی برجسته تر باشد
پاشنه مناسب : پاشنه Heel کفش از قسمت های مهم آن است. کفش بدون پاشنه و کفش با پاشنه بلند هر دو مضر هستند. اندازه پاشنه بطور متعادل باید حدود 1.5 تا 33 سانتیمتر باشد
سطح داخلی یکنواخت : با دست کشیدن به تمام سطح داخلی کفش باید متوجه شویم سطوح یکنواخت و قوس های نرمی در درون کفش وجود دارد. این چنین کفش هایی در موقع راه رفتن فشار کمتری را به پوست واردد میکنند
کفش نفس کش : جنس رویی کفش باید طوری باشد که تهویه داخل کفش برقرار باشد. این تهویه برای عرق نکردن پا ضروری است
یقه و زبانی نرم : یقه کفش Shoe collae جایی است که اطراف مچ پا را میگیرد و زبانی کفش Shoe tongue برگه ای است که در زیر بندهای کفش قرار میگیرد. این قسمت های کفش باید حاوی پد ها و بالشتک های نرمیی باشد تا فشار کمتری به پوست وارد کند
کفی ها و کفش های طبی وظیفه اصلاح کردن انواع ناهنجاری های بدن و الگوهای غلط راه رفتن را دارند و هدف از ساخت آنها فراهم کردن شرایط مطلوب برای ایستادن و راه رفتن و دویدن است. استفاده از کفش ها و کفی های طبی برای افرادی با مشکلات زیر بسیار مناسب است:
1) کسانی که دارای ناهنجاری های متحرک مانند صافی کف پا هستند.
2) کسانی که دارای ناهنجاری های ثابت و درد پای همیشگی و مشکلاتی همچون خار پاشنه و التهاب کیسه زلالی زیر پاشنه هستند.
3) در بعضی از مواقع و شرایط همچون بارداری، بعضی از خانم ها به دلیل اضافه وزن ناگهانی باید از این گونه کفش ها و کفی ها استفاده کنند.
4) استفاده از کفی های طبی برای کودکان 7 تا 12 سال که کف پای آنها در حال شکل گیری است بسیار مناسب است زیرا از تغییر شکل پا جلوگیری و نیز سبب برخورداری از کف پایی استاندارد تا آخر عمر می شود.
ویژگی‌های یک کفش خوب و مناسب
کفی کفش طبی باید از استحکام کافی برخوردار باشد و بتواند شوک وارده به کف پا را جذب کند. به طور کلی، نیرویی که در حال راه رفتن از زمین و کف پا به بدن منتقل میشود، معمولا حدود دو برابر وزن بدن است. این نیرو در حالت دویدن حتی تا 10 برابر وزن بدن هم به اندام‌ها منتقل خواهد شد. بنابراین کفی کفش میتواند نقش مهمی در انتقال و پخش نیرو از زمین به کف پا و در نهایت به بدن داشته باشد.
کفش طبی مناسب باید کاملا اندازه پا باشد، نه تنگ‌تر و نه گشادتر. اگر کفش شما بیش از حد تنگ باشد یا پاهایتان را فشار دهد، خونرسانی در ناحیه پا مختل خواهد شد. ایجاد نقاط فشاری و زخم ناشی از آن هم میتواند از دیگر عوارض پوشیدن کفشهای طبی یا غیرطبی تنگ باشد. گشاد بودن کفش طبی و بازی کردن پا درون آن هم باعث ساییدگی و ایجاد اختلال در انتقال نیرو میشود. پس حواستان باشد فروشنده کفش بزرگ‌تر یا کوچک‌تری را به شما تحمیل نکند و قول بهبود سایز با قالب زدن یا کفی گذاشتن را به شما ندهد.
کفی کفش طبی باید کاملا متناسب با ویژگی‌های کف و قوس کف پا باشد. ضمن اینکه باید سبک، ضخیم و جاذب ضربه (دارای خاصیت الاستیکی) به‌خصوص در ناحیه پاشنه هم باشد.
پوشیدن کفشهایی با پاشنه یا کفی از جنس چوب یا MDF، به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود؛ جنس چوب و MDF (ام دی اف) میتواند به سرعت پاشنه پا را آزار دهد و باعث ایجاد درد در این ناحیه شود. در حالی که پوشیدن کفشهایی با پاشنه و کفی‌هایی با خاصیت الاستیکی، به هیچ‌وجه پاشنه و کف پا را آزار نمی‌دهد.
7 گروه از کفش ها خطرناک ترند
کفش های غیر استاندارد از عوامل مهم درد در ناحیه پا هستند و باعث مشکلاتی برای پا در قسمتهای متفاوت می شوند.
کفش های غیر استاندارد شامل:
کفشهای پاشنه بلند
کفشهای نوک تیز
کفشهای تخت
کفشهای بزرگ و یا خیلی تنگ
کفشهایی سکویی
صندل به ویژه برای افراد دیابتی و افرادی که اختلال حس کف پا دارند.
کفش هایی با کف غلتان به ویژه برای افراد مسن, افرادی که مشکل تعادلی دارند, افرادی که سابقه ناپایداری و پیچ خوردگی و کشیدگی عضلات دارند, مناسب نیستند.
بهتر است قبل از خرید کفش ابتدا از سلامت ساختاری پای خود اطمینان حاصل فرمایید پس از کارشناسان این رشته و متخصیص پا پزشکی در این رابطه مشورت بگیرید.
نکاتی که در خرید کفش باید به آنها توجه کنید
کفشی بخرید که با فرم طبیعی پای شما همخوانی داشته باشد
هنگام عصر کفش بخرید زیرا پاها در طول روز ورم می کنند
هیچگاه کفش تنگ یا کفش گشاد نخرید
کف کفش باید محکم و آج دار باشدو
کفش باید سبک باشد.
هنگام خرید کفش به اندازه 1 سانتی متر فاصله بین شست پا و نوک کفش وجودداشته باشد.کفش های بند دار یا سگک دار کفش های مناسبتری اند زیرا می توان سایز آنها را تغییر داد.
نویسنده: فرناز محسنی