مروری بر بیماریهای تیروئید، علایم و عوارض و درمان ها

تیروئید یکی از غده های درونریز مهم بدن انسان است که به شکل پروانه درنیمه تحتانی جلوی گردن قراردارد وظیفه اصلی این غده ترشح هورمون تیروکسین است. که این هورمون را تیروئید با استفاده از ماده ای بنام ید می سازد .وتیروکسین سوخت وساز بدن را تنظیم می کند

منابع ید شامل 1-سبزیهای روئیده از خاک 2-نمک های یددار و3- غذاهای دریائی می باشد
نمکهای یددار از نظر بو ومزه هیچ تفاوتی با نمکهای معمولی ندارند. نمکهای یددار باید دور از نور ودر ظرفهای در بسته نگه داری شوند میزان مصرف روزانه نمک یددار هماننداندازه مصرف نمک معمولی است . نمک ید دار بهتراست درآخرین مرحله پخت غذا به آن اضافه شود چون حرارت باعث ازبین رفتن ید موجود درنمک می شود.
مصرف منظم نمک یددار می تواند نسل حال وآینده را در برابر اختلالات ناشی از کمبود ید حفاظت نماید چراکه اختلالات ناشی از کمبود ید غیر قابل درمان است اما براحتی قابل پیشگیری می باشد

گواتر

ید یکی از عناصر مهم در بدن انسان است که برای ساخت هورمون تیروکسین ضروری است.وکمبود آن دربدن منجر به ناتوانی تیروئید در تولید مقدار کافی این هورمون می شود ودر نتیجه غده تیروئید برای جبران این کمبود شروع به بزرگ شدن می کند تا اینکه بتواند مقدار ید بیشتری جذب کند. این بزرگ شدن غده تیروئید را گواتر می گویند که خود یکی از شایعترین علل کم کاری تیروئید می باشد.با این حال در بیماری گواتر ممکن است تیروئید ازنظر فعالیت -نرمال -کم کار ویا پر کار باشد

درمان گواتر

دردرمان گواتر ممکن است پزشک برای شما لازم بداند که داروی لووتیروکسین تجویز نماید ونیز ممکن است در مواردی که تیروئید خیلی بزرگ باشد جراحی توصیه شود

کم کاری تیروئید

کم کاری تیروئید به معنی کاهش فعالیت تیروئید در تولید هورمون تیروکسین می باشد.
کم کاری تیروئید دلایل مختلفی دارد برای مثال هرگونه التهاب درغده تیروئید (تیروئیدیت هاشیموتو) ونیز کمبود ید مصرفی درغذا ازجمله علل آن می باشد در کشور ما کمبود ید موجود در غذا از شایعترین علل گواترغیرتوکسیک وبدنبال آن کم کاری تیروئید می باشد

علائم وعوارض کم کاری تیروئید

کم کاری تیروئید چون با کاهش تولید هورمون تیروکسین همراه است واین هورمون درتنظیم فعالیتها وسوخت وساز بدن دخالت دارد بنابراین در این بیماری فعالیتهای بدن کاهش می یابد که بصورت علائم زیر ظاهر می گردد:1- احساس خستگی وضعف و ناتوانی 2- خواب آلودگی وافسردگی 3- عدم تحمل سرما 4- افزایش وزن و چاقی 5- یبوست وسایراختلالات مزاجی 6-اختلال در قاعدگی 7- خشکی وسردی پوست وریزش موونازک شدن آنها 8- در نوزادان ،عقب ماندگی ذهنی وعقب ماندگی رشدبدنی(بیماری کرتینیسم) 9- درکودکان ونوجوانان،بلوغ دیررس ،افت تحصیلی وکاهش قدرت یادگیری

با توجه به علائم شدید کم کاری تیروئید در نوزادان انجام آزمایش تیروئید در تمامی نوزادان باید صورت گیرد تا با تشخیص ودرمان به موقع از عوارض غیر قابل جبران این بیماری پیشگیری شود

تشخیص

تشخیص کم کاری تیروئید با انجام آزمایش از هورمون های تیروئید صورت می گیرد و ممکن است پزشک شما درصورت لزوم اسکن تیروئید نیز در خواست نماید

درمان کم کاری تیروئید

مهمترین درمان در این بیماری استفاده از قرص لووتیروکسین می باشد این دارو شکل مصنوعی هورمون تیروئید است. بیمار باید هر یک تا دو ماه به پزشک مراجعه نماید وبا تجدید آزمایشها وبررسی علائم بیماری میزان داروی مناسب توسط پزشک تنظیم گردد. پس از طبیعی شدن آزمایشها نیز بیمار باید در ابتدا هرشش ماه یکبار وسپس هر سال یکبار به پزشک خود مراجعه نماید تا از سیر بیماری وعود نکردن آن اطمینان یابد

مهمترین توصیه ها به بیماران مبتلا به کم کاری تیروئید
بیمار باید داروی خود را به صورت منظم ومستمر استفاده نماید وخود سرانه میزان مصرف دارو را تغییر ندهد

-بیمار مبتلا به کم کاری تیروئید نیاز به رژیم غذائی خاصی ندارد – دردوران بارداری مصرف تیروکسین مشکلی ایجاد نمی کندوحتی دراین دوره نیازبه دارو افزایش می یابدوبیماربایددقیقاٌتحت نظرپزشک خودباشد چراکه عدم درمان مناسب بیماریدرزمان بارداری می تواند برای جنین مشکلاتی ایجاد نماید که غیر قابل جبران باشد

پرکاری تیروئید

درصورتی که ترشح هورمون تیروکسین بیش ازحد نیازبدن باشد می گویند پرکاری تیروئید رخ داده است.پرکاری تیروئید علل مختلفی دارد که خارج از این بحث میباشدولی مهمترین علل آن بیماری خودایمنی بنام گریوز وگواتر توکسیک وندولهای توکسیک تیروئید می باشند

علائم وعوارض پرکاری تیروئید

علائم آن درواقع عکس حالت کم کاری تیروئیدمی باشد.1-علائم رفتاری مانند عصبانیت 2-اضطراب وبی خوابی وطپش قلب 3-لرزش دستها وتعریق شدید 4- گرگرفتگی وپوست گرم ومرطوب 5-کاهش وزن و افزایش اشتها 6-بیرون زدگی چشم ها،خیرگی 7-ضعف عضلانی 8-اختلال در قاعدگی

تشخیص پر کاری تیروئید

تشخیص با انجام آزمایشهای تیروئید صورت می گیرد وممکن است پزشک اسکن تیروئید وسونوگرافی تیروئید نیز در خواست نماید

درمان پرکاری تیروئید

سه روش درمانی برای کنترل پرکاری تیروئید مورد استفاده قرار می گیرد 1- داروهای ضد تیروئید (مانند-متی مازول)که معمولاٌٍدر شروع درمان بهمراه آن داروهای کاهش دهنده ضربان قلب (مانند پروپرانولول)نیز تجویز گردد 2-ید رادیو اکتیو 3- جراحی

نکته مهم در روند درمان این بیماران مراجعه منظم ومستمر به پزشک ورعایت مقدار مصرف داروهادرزمان تعیین شده ودرصورت بروز هر گونه علائم غیر طبیعی در طول درمان سریعاٌ به پزشک خود اطلاع دادن می باشد

سرطان تیروئید

بیشتر تومورهای تیروئید خوش خیم و قابل درمانند وبخصوص انواع خوش خیم با پرکاری تیروئید همراه هستندواکثر تومورهای بدخیم تیروئیدبا کم کاری تیروئید همراه هستند.هرگونه بزرگی غدد لنفاوی گردن وخشونت صدا ،همراه باوجود گره یا ندول درتیروئید ، قویاٌ به نفع وجود تومور بدخیم می باشد
عامل اصلی ایجاد سرطان تیروئید مواجهه سروگردن با اشعه ها وپرتوها در دوران کودکی وبزرگسالی می باشد