مشاهدات حاکی از آن است که افزایش فاصله تا ۴۵ هفته بین دوز اول و دوم آسترازنکا موجب افزایش ایمنی پس از دوز دوم می شود و تجویز دوز سوم بعد از گذشت ۶ ماه از دوز دوم می تواند سطح آنتی بادی را به طرز چشمگیری افزایش دهد.
تاخیر در تامین واکسن در برخی کشورها منجر به بروز نگرانی های جدی برای احتمال اختلال در ایمنی بخشی واکسن ها شده است و برخی از آنها اجبارا بین دو دوز فاصله انداختند و این زمینه ایی برای پژوهش های جدبد گشت. وقتی سطح ایمنی در افرادی که تا ۴۵ هفته تاخیر در دریافت دوز دوم را داشتند مورد مطالعه قرار دادند، نتایج به طرز شگفت انگیزی به نفع افزایش سطح آنتی بادی در تاخیرات طولانی تر بود.
پروفسور Sir Andrew Pollard متخصص بیماری های عفونی و ایمنی در دانشگاه آکسفورد و سرتیم تحقیقاتی بررسی اثر واکسن در آکسفورد می گوید: این نتایج همانند یک خبر خوب و اطمینان بخش برای کشورهایی است که دچار کمبود واکسن بوده و نگران تاخیر در دوز دوم می باشند.
اکنون کشورهایی نیز در فکر دوز سوم بوستر می باشند و پژوهشگران تاکید می کنند که نتایج تحقیقات نشان میدهد تجویز دوز سوم بشدت سطح آنتی بادی را بالا می برد و تحریک T-cellها و پاسخ ایمنی بر علیه واریانت های مختلف نیز در دوز سوم به خوبی بالا می رود.
پروفسور Teresa Lambe سرپرست نویسندگان نتایج این تحقیقات در انگلستان می گوید دوز سوم آسترازنکا به راحتی تحمل می شود و به طرز چشمگیری پاسخ آنتی بادی را تحریک می نماید و این می تواند خبر خوبی باشد.
محققین دریافتند که تیتر آنتی بادی در کسانی که دوز دوم را پس از ۸ تا ۱۲ هفته دریافت کردند ۹۲۳ بود ولی در افرادی که بعد از ۱۵ تا ۲۵ هفته دریافت کردند ۱۸۶۰ بود و در کسانی که بعد از ۴۴ تا۴۵ هفته دوز دوم را دریافت کردند ۳۷۳۸ بوده است. بهمچنین شش ماه بعد از دوز دوم در کسانی که دوز دوم را ۱۵ تا ۲۵ و یا ۴۴ تا ۴۵ هفته گرفته بودند کماکان انتی بادی بالا بوده است. این ایمنی بالا در دوز سوم بیشتر هم می شود و بر علیه هر سه سوش معروف آلفا، بتا و دلتا بوده است.
از جانبی عوارض واکسن آسترازنکا در دوز دوم و سوم بسیار کمتر بوده و به راحتی قابل تحمل است. اکنون نیاز به کمی دیتای بیشتر برای اظهارنظرات قطعی تر است.
نتیجه میگیریم دستگاه های واکسیناسیون کشور و مردم در خصوص تاخیر در تامین و تزریق دوز دوم آسترازنکا به اندازه سابق نگران نباشند، هرچند دستگاه های مسول با تمام قوا (حتی در صورت در نظر گرفتن فاصله طولانی تر بین دو دوز آسترازنکا) باید به دنبال تامین واکسن بوده و خود را از الان برای دوز های سوم نیز آماده نمایند.
در مورد سایر واکسن ها هنوز اطلاعات معتبری در دست نیست هرچند ممکن است فاصله گذاری طولانی تر برای آنها نیز بهتر باشد اما ما این را به روش علمی نمیدانیم و فعلا نمیتوانیم تجویز کنیم.
پیشنهاد می شود در کشورهایی که در تامین واکسن مشکل دارند با لحاظ نمودن برخی ملاحظات سنی بر واکسن آسترازنکا بیشتر تمرکز شود تا اطلاعات مشابهی از سایر واکسن ها از راه برسد.
دستگاه های مسول از الان تحقیق بر سطح ایمنی افرادی که در دریافت واکسن از هر نوعی تاخیر داشتند را آغاز نماید تا اطلاعات بومی مفید و کاربردی به دست آید.